Danas je Dan zaštite spomenika kulture
Današnji dan, 22. februar, u Srbiji se obeležava kao Dan zaštite spomenika kulture. Ne znamo koliko je ovaj podatak poznat široj javnosti, a još manje kakav je odnos prema spomenicima kulture. Jedan kratak pasus iz časopisa “Nasleđe” , br. 11 – Beograd 2010. o tome, možda, dosta govori: – “Pored istraživačkog i konzervatorskog rada na proučavanju i zaštiti kulturnog nasleđa podjednako je važan, ali kod nas nedovoljno razvijen i naglašen, i rad na edukovanju stanovništva u prepoznavanju vrednosti nasleđa u sopstvenoj sredini”. Osnova da se 22. februar obeležava kao Dan zaštite spomenika kulture jeste akt kneza Aleksandra Karađorđevića kojim se 1844. godine donosi “Uredba o zaštiti spomenika drevnosti”. Na ovaj način kaže, Tanja Karanović, kustos Muzeja Ponišavlja u Pirotu, Srbija se svrstala u red malog broja evropskih zemalja 19. veka koje su imale propise ovog tipa.
“Sredina 20. veka značajna je za spomeničko nasleđe Pirota i okoline, jer tada počinje primena zakonske regulative u ovoj oblasti. Marta 1953. godine Pirotski grad (Tvrđava Kale) se stavlja pod zaštitu države. Kuća Malog Riste, koja je sagrađena 1848. godine, kao spomenik tradicionalne arhitekture, pod zaštitom države je od septembra 1953. godine. Poslednji spomenik kulture koji je stavljen pod zaštitu i dobio status kulturnog dobra je zgrada Gimnazije, 25. aprila 1989. godine”- kaže Tanja Karanović.
Nepokretna kulturna dobra na području grada Pirota:
Kuća porodice Hristić, spomenik kulture od izuzetnog značaja, Pirotski grad, spomenik kulture od velikog značaja, i kuća Panajotovića “Bela Mačka”, spomenik kulture od velikog značaja.
Spomenici kulture koji nisu kategorisani su: zgrada apoteke “Karlo Skacel”, kuća Stojana Božilovića Belog, Crkva Rođenje Hristovo, Spomenik oslobodiocima Pirota od Turaka u Tijabari, zgrada Opštinskog suda, zgrada Gimnazije, zgrada Okružnog načelstva, zanatske i trgovačke radnje na Trgu Republike, Srpsko i Grčko vojničko groblje.
Kulturna dobra van grada:
Manastir sv. Jovan Bogolsov kod Poganova, spomenik kulture od velikog značaja, Crkva sv. Petka u Staničenju, spomenik kulture od velikog značaja, Manastir sv. Đorđe u Temskoj, spomenik kulture od velikog značaja.
Spomenici kulture bez kategorije: Crkva Vaznesenje u Zavoju, Manastir sv. Nikole u Pakleštici, Manastir sv. Bogorodice u Sukovu, Crkva sv. Nikole u Krupcu, Manastir. sv Bogorodice kod Visočke Ržane, Crkva sv. Đorđa u Osmakovi, Crkva sv. Đorđa u Slavinji, Crkva sv. Nikole u Dojkincima, Crkva sv. Petra i Pavla u Rsovcima, spomenički prostor sa spomen pločom na Kacakamenu, Begov most kod Staničenja.
Recimo i to da Muzej Ponišavlja u Pirotu, godinama organizuje konkurs za izbor najbolje fotografije pod nazivom “(Ne) briga o kulturnom nasleđu”. Jedan od ciljeva je ,upravo, podsećanje na vredno spomeničko nasleđe Pirota.
