Stara planina: Domovi staroplaninaca poplavljeni pre više od pola veka ponovo na suvom
Zbog veoma niskog vodostaja hidroakumulacije Zavojsko jezero na Staroj planini ovih dana ponovo su svetlost dana ugledale kuće koje su poplavljene pre više decenija, kada je usled erozije, celo brdo preprečilo put reci Visočici pa su u svega nekoliko dana poplavljena sela Zavoj, Velika i Mala Lukanja. Selo Zavoj poplavljeno je pre 55 godina, a dvadesetak godina kasnije prilikom akumuliranja vode za potrebe Hidroelektrane Pirot, pre oko tri decenije, poplavljeno je selo Velika Lukanja.
Zidine nekadašnjih porodičnih ognjišta oko kojih su se okupljale porodice staroplaninaca ponovo su “ugledale svetlost dana” stvarajući jeziv prizor. Daleke 1963. godine kada je kod sela Zavoj celo brdo skliznulo i preprečilo put Visočici naređena je evakuacija stanovništva. Tada moćna armija SFRJ je bila uključena u evakuaciju stanovništva koja je završena u najkraćem mogućem roku. Tadašnji državni vrh doneo je odluku da se na ovom području stvori veštačka akumulacija i izgradi hidroelektrana. To je i realizovano pa je tako nastalo Zavojsko jezero iz koga se vodom snabdeva Hidroelektrana Pirot.
Ipak, na dnu jezera ostali su domovi, ognjišta, crkve, grobovi. Dobar deo potopljenog sela Velika Lukanja danas se može videti. Razbacani tanjiri, opanci, pokoja igračka za decu. Sve to stvara jezivu sliku života kojeg više nema u nekada prelepim selima Srednjeg Visoka na Staroj planini.
Istruleli šporeti, porodične zgrade od kamena sa istrulelim krovovima, na sve strane obuća koja se oduvek nosila na Staroj planini – gumeni opanci.
Ribolovci koje smo zatekli na lokaciji nekadašnje Velike Lukanje kažu da poslednjih par dana sve češće dolaze meštani ovog sela i njihovi naslednici kako bi videli domove u kojima su rođeni i gde su živeli kao deca, kao i domove svojih predaka.
