Karcinom dojke najčešći malignitet kod žena – Rano otkrivanje, sigurno izlečenje
Rak dojke predstavlja naješći maligni tumor u obolevanju i umiranju žena u Srbiji. Prema poslednjim publikovanim podacima Registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut” u Srbiji je 2020. registrovano 4.368 novoobolelih i 1.782 umrle žene od ove bolesti. Stopa obolevanja iznosi 64,5 na 100.000 a stopa umiranja 20,3. Od uvođenja organizovanog skrinnga za rano otkrivanje karcinoma dojke statistički podaci su znatno povoljniji kako na republičkom tako i na nivou Pirotskog okruga.
Rak dojke je jedan od najčešćih uzroka prevremene smrti kod žena, zato je u skladu sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije i evropskih vodiča za rano otkrivanje raka dojke u decembru 2012. započet program organizovanog skrininga raka dojke. U Pirotskom okrugu se od 2015. sprovodi skrining u cilju ranog otkrivanja karcinoma dojke, adekvatne dijagnostičke terapije kako bi se smanjio mortalitet i poboljšao kvalitet života žena. Prema kriterijumima Nacionalnog programa za rano otkrivanje karcinoma dojke ciljanu populaciju u organizovanom skriningu čine žene starosti od 50 do 69 koje bi svake druge godine trebalo da urade mamografiju. Dr Radmila Zec, koordinator za skrining Zavoda za javno zdravlje Pirot, kaže da ukoliko postoji sumnja na malignitet ili predkancerozne promene rade se dopunske dijagnostičke procedure, ultrazvuk i biopsije. “Kada se na jedan ovako organizovan način pozivaju cele generacije veliki broj žena se odaziva, kod nas je to preko 90%” – kaže dr Zec i dodaje da je skriningom na godišnjem nivou u Pirotskom okrugu obuhvaćeno između 1600 i 1800 žena.
“Mimo organizovanog skrininga postoji i oportuni skrining koji podrazumeva upućivanje na dalje preglede prilikom bilo kog odlaska lekaru” – kaže dr Zec. Ona ukazuje na značaj preventivnih pregleda i samopregleda barem jednom mesečno jer se tako najbolje mogu uočiti promene kao što je kvržica, promena boje, uvlačenje bradavice, osip ili crvenilo. Od 2015. od kada se radi skrining u Pirotu u proseku se uradi između 1.500 i 1.900 mamografija, tako je i u vreme kovid pandemije 2020. godine urađeno skoro 1.200 mamografija.
U Zavodu za javno zdravlje od 1999. godine postoji populacioni registar za rak gde se na osnovu statistikih podataka može pratiti koliko je organizovani skrining doprineo ranom otkrivanju ovih bolesti. Dr Radmila Zec kaže da od 2015. opada broj novoobolelih žena dok broj umrlih opada postepeno. “Mi još uvek imamo visok mortalitet od raka dojke s obzirom da je to vodeća lokalizacija svih maligniteta. Rak dojek kod žena je na prvom mestu, sledi rak pluća i kolorektarni karcinom .
Prošle godine urađeno je 1.400 mamografskih pregleda. “Statistika se razlikuje od godine do godine ali u proseku se putem organzovanog skrininga kod 4 do 5 žena otkrije karcinom” – kaže dr Zec. U odnosu na 2014. godinu broj novoobolelih žena je dvostruko manji. “Što ranije otkrivanje je gotovo sto posto izlečenje”- poručuje dr Radmila Zec.
