Ćilim, peglana kobasica, kačkavalj, bogata istorija, vodopadi Stare planine – Pirot ima sve!
Izvor: discoversouthserbia.com
Za Piroćance kažu da su cicije ali Pirot će vam nesebično dati sve za pravu avanturu u samo nekoliko dana!
Od divlje i prelepe Stare planine, preko manastira i spomenika, izuzetnog folklornog nasleđa, divnih ljudi i izuzetne gastronomije koju ćete poželeti da ponesete sa sobom – vi birate, Pirot ima sve!
Pirot se nalazi u blizini granice sa Bugarskom, u jugoistočnoj Srbiji, i predstavlja centar Pirotske opštine i Pirotskog okruga.
Nalazi se na pola puta između Niša i Sofije, a od glavnog grada je udaljen 315 km. Graniči se sa četiri opštine: Babušnica, Knjaževac, Bela Palanka i Dimitrovgrad, a na 35 km od Pirota je granični prelaz Gradina koji vodi prema Bugarskoj.
Do Pirota, se dolazi iz Niša za nekih sat vremena vožnje, dok je iz Beograda potrebno manje od 4 sata vožnje.
Grad je podignut na mestu rimskog utvrđenja Turres, tek u XIV veku se pominje kao Pirot. Za vreme Turaka, naročito u 16. i 17. veku bio je lepa i bogata varoš, ponajviše zahvaljujući dobrom položaju i trgovačkim vezama.
Na teritoriji Pirotske opštine reljef uglavnom čine planine. Na severoistoku i istoku se nalazi Stara planina (Midžor 2169 m.n.v.), južni i jugozapadni deo okružuju ogranci Vlaške planine i Suva planina, a severozapadni deo Svrljiške planine. Na području Pirotske opštine nalazi se jedno od najvećih kraških polja u Srbiji, Odorovsko polje.
Pirotska opština je bogata vodama. Reke kroje protiču ovim predelom su Nišava, Jerma, Temštica, Visočica, Rasnička reka.. Pored reka tu su i tri jezera: Krupačko, Sukavsko i najpoznatije muđe njima Zavojsko jezero. Klima Pirota je umereno-kontinentalna.
Pirot kroz istoriju
Pirot je podignut u III veku na mestu nekadašnjeg rimskog utvrđenja Turres. Grad se razvio zahvaljujući putu Via Militaris (vojnički put) koji je prolazio ovim predelom. U XIV veku je grad dobio naziv Pirgos, a nakon toga je dobio po prvi put srpski naziv Pirot.
U vreme Turaka dobio je sasvim novi naziv Šerkoj-varoško selo. U drugoj polovini XIX veka, i tada je Pirot bio pod Turcima, na ovom području su se naselili Tatari iz Rusije koji su osnovali selo Đorin Dol i uglavnom su živeli od krađe stoke. Međutim nisu se dugo zadržali jer su ih Turci proterali.
Nakon teškog i dugog ropstva pod Turcima, 1877. godine Turci su nakon borbi na Nišoru, Budin Delu i u Pirotu oterani iz Pirota i naše zemlje.
Za vreme Balkanskih ratova i I svetskog rata poginulo je 7610 piroćanaca. U II svetskom ratu, tačnije 1941. godine, Nemci su ušli i u Pirot i prepustili grad na vođenje bugarskim fašistima. Pirot je oslobođen od fašista 8. septembra 1944. godine, a u ovom oslobodilačkom poduhvatu Pirotskog partizanskog odreda poginulo je oko 2.000 piroćanaca.
Danas je grad Pirot raznovrsna turistička destinacija.
U okolini Pirota se nalaze Zavojsko jezero, Zvonačka Banja, kao i veliki broj planina koje ga okružuju.
Od Kulturno–istorijskih spomenika glavna obeležja Pirota su Konak Malog Riste, Momčilov grad, Pazarska crkva ili Crkva rođenja Hristovog, zgrada Suda i zgrada Gimnazije u Pirotu.
Za Pirot se vezuju različite manifestacije naročito u letnjem periodu. U Pirotu se održava Međunarodni folklorni festival, Moto skup, razni koncerti i manifestacija koja obeležava ovaj kraj – takmičenje u Peglanoj kobasici.
Gastronomija
Peglana kobasica je pirotski specijalitet od ovčijeg, kozijeg ili junećeg mesa, u koje se dodaje kombinacija začina, a potom se pegla i suši. Za peglanje se najčešće koristi flaša(uglavnom puna vina), sve ostalo je kažu svetogrđe. Gotova peglana kobasica ima oblik potkovice, seče se na tanke komade isključivo nožem i odlično ide uz domaće vino.
Pored peglanih kobasica, Pirot je karakterističan i po proizvodnji različitih vrsta sireva – najpoznatiji pirotski kačkavalj, vurde – dobija se ceđenjem kiselog mleka, kao i mnogih drugih lokalnih jela.
Pretpostavlja se da se da je prvo parče kačkavalja koje je stiglo u Srbiju doneto upravo u Pirot. Etnolog Sima Trojanović beleži da je Jevrejin po imenu Hajn iz Samokova (Bugarska) početkom 19. veka podučavao jednog Piroćanca spravljanju kačkavalja.
U Pirotu se danas nalazi jedina Mlekarska škola na Balkanu, u kojoj se kačkavalj proizvodi po tradicionalnoj recepturi od kravljeg, ovčijeg ili mešanog mleka, a zri oko osam nedelja. Pirotski kačkavalj ne može se napraviti od bilo kog mleka: udeo u njegovom specifičnom ukusu ima i to što krave i ovce, od kojih se dobija mleko za spravljanje kačkavalja, žive i pasu na čistim obroncima Stare planine, napasajući se najkvalitetnijim travama i lekovitim biljem koje raste na padinama ove planine.
Malo je poznato da se upravo Pirotski kačkavalj nekada služio i u Beloj Kući!
Ako Piroćance pitate koja je kafana dobra u gradu reći će vam da su sve dobre. I zaista, izgleda da jesu! Kažu da ih je ranije bilo više, ali da su sada ostale samo najbolje. Usled velikog interesovanja bugarskih turista koji su česti gosti, kafane drže dosta visok nivo usluge i odličan kvalitet hrane i pića.
Ako iz kafane izađete a da niste probali pirotski roštilj kao da niste ni bili u kafani, a ni u Pirotu. Pravi poznavaoci roštilja kažu da je pirotski roštilj neuporedivo kvalitetniji i ukusniji od leskovačkog koji je mnogo poznatiji.
Piroćanci za svoj roštilj kažu da je najbolji jer se pravi isključivo samo od mesa, dok se u drugim krajevima pljeskavicama, ćevapima, uštipcima i kobasicama dodaju soja, aditivi, brašno,… kako bi se dobilo na količini.
Ono po čemu je grad Pirot najpoznatiji jeste svakako proizvodnja ćilima. Ćilimarstvo je ovde zastupljeno još od doba Turaka i predstavlja veoma specifičan i težak zanat. Tkanje ćilima vrši se na takozvanom pirotskom razboju.
